Rev. Dr. Miles Bronson, Vol-2

Rev. Dr. Miles Bronson, Vol-2

I watch darling papa with a great deal of anxiety. He is better than we could expect, but I can see that his great sorrow tells upon him. I often hear him weeping and praying that God may help him to be submissive and then he comes to us as cheerful; but I can see he has had a hard struggle. I try to be all a daughter can to him. Oh! If I can bring one ray of sunshine into his bleeding heart, I shall be happy! (—Marie Bronson)

‘Garorangoni bang·en napbolna sikgiparang dongaha’ ine Omedni reportko Bronson man·soe Rajasimlaona re·bana chanchioba, “mai ong·gen” ine kena paksa a·akon ga·dapenan gisikode jajaaha. Indiba Omedmang ka·oksia gnang uamangko ramao chadengdule nisooara ka·tongrangan ka·sinatako man·aha. Haida Omedan sipai ong·ani gimin an·tangni manderangko name skisoahakon! Sonibar attamchipak (1867, April 13) sokbae porikka ra·manon sak 26 manderangde napbolna tik ong·manchaaha ine nike Bronson uamangko salgipino napbolattokaha. On·kanggimin sakantian Kristona kang·kare kagiminrangsachim. Isolni jakni kam aro uamangni ku·chilrangchi kenmangija ku·rachakakoba nikaha. Gitelna gama gimiko dakkugijarangko Rajasimlao dakeahon an·tangkon bebera·a komia gita daknikpilaha. Gitelna gamchina dilgiparangko watatengon an·tango chimonggimin tangkarang dongjaoba, “Anga, inghing man·jawa ine jechakna pa·sokjaha,” aro uamangni on·kanganiko nikon aiao inmanpil·aha. Atchigital Garo Kristianrang skulkoba nanga ine aganani gimin Gnigipa Garo Skul’-ko kulie Fokira Mominkon Skigipana seoke japrako ₹10-ko on·na tik ka·jolaha. Rajasimlaona re·bae kam ka·e nikeani ja·mano indake agana:

During my whole missionary life I have never seen anything so wonderful as the work now going on among the Garos. Those two Garo assistants Omed and Ramkhe, have worked quietly and faithfully on amid ridicule, reproach, and even threat of personal violence, and have proved themselves to be reliable, trustworthy and faithful men. —Miles Bronson

Kam matchota tap mongma janggilo gadoe Goalparaona re·angpilengon gitcham dukrangde gimaangaha. ‘Kristian Song’ Rajasimlao maia ong·aha aro mikkangchina maiko dakon namgen uararasa uni gisikon gapaiaha. Mahutni mongmako ta·rakatna sike tikkelengoba, ‘bilsi 25 batpile kam ka·anio, ia a·brirang Isolko mittelna ku·rangko ong·katatgen,’ ine chanchiararasajok. Attam salniango gisiko chanchianiko chu·sokatna sike bakbakan Goalparaona sokna an·tangko draataha. An·tangni ka·gimin bilsirangoniko tosusaa gnang re·angengon ia salgnio ong·gipa obostarangan uko aiao inmanatbeaha. Konta 24 ong·srangkujaon, Rajasimlao A∙chik bebera·giparangni gitalgipa aro skanggipa mondoli ong·chenggipa giljaan Assam gimiko American Baptistrangni dongimin giljarangni dal·a gita apsan ong·na am·pilaha. Kam ka·a gimikoniko niatoba Assam gimiko donggipa Kristian dolrang baksa changgni bate chapatako man·aniara mairongpile ra·biani ong·chongmota.

Assam Mission gimikna mai mancha ong·aha, iani giminde darangba Bronson-na bate u·igipa dongjawa. Ia kattarang Americaona sokangode a·bako watgalna chanchiani, kam ka·giparangko watatanio neng·nikani ba gipin a·brijolrango Nama Kattako gipatanina tangka-paisarangko man·soanioba bilgrijawaha ine ua u·iaha. Bronson gisiktango ka·donganiko done Home Boardoniko maming u·iatani aro bilkoba man·kujaon, Goalparao mission station dake Garorangna kam ka·na tarina miksongsrangaha. Attam ong·oa uno donggipa British officialrang aro Europeni manderangko tom·dakate miksongatangko aganon, uamangni gisikko ding·bru dakataha aro dakchaknaba namniktokaha. Bronsonni re·angpilani somaioba a·brini kosako chibimako niwate rikgipa nok jakkalgija dongkuachim. Bilsi 40 na skang David Scott an·tangan ia nokko rike uno dongangaha. Breani damko sandion ₹800-san ong·aia. Ua tangkachi bremanoba gipin nangarang dongkugen ine ua ripengrangona wenangtaion walna skangan ₹1119 mangko man·taiaha.

Skangode, tangka aro manderangko Assam missionna watatchina Bronsonni mol·molpaoba silroroaniko nikjani giminan jegaltokaiachim. Assam missionara “Watgalgimin A·ba” mingsana kraaijok ineba chanchitokahachim. Indiba Bronsonni ka·dongsoa gitan Rajasimlani gimin knae Americao donggiparang gisiko katchabeaha. Uasan ong·ja—tangka aro manderangkoba watattaina kusi ong·tokaha. April 17 tariko ua Gauhationa re·angon M. B. Danforth aro Stoddardmang jiksesaba uno dongsoako nikeaha. Garorangna ong·a obostako attam romitingo uamangna aganon, gisiko ning·tue nangatako man·an baksa chong·motgipa kam ka·ani bilko nikaha. Wachi ra·gato (1867, October 3) Stoddardmang Goalparaona jitbaon Garo Missionni bimang ong·baaha aro uamangan skanggipa saliramni missionaryrang ong∙achim. Bronson, 1870 bilsimangonin Garorangni a·jaon mission a·bako done kam ka·atsrangna Home Board baksa pil·nipil golpodilaniko dakaha. Bilsisagipao Bronson aro Stoddard sakgni re·bae Garo Hillsni Turako Mission Compound dakna baseaha. Kam baksa dontonggija uni mol·molanichi 1874 bilsini March jao M. C. Mason aro E. G. Phillips Assamona sokbaaha. Uamang sakgnian 1877 bilsionin Turao donge kam ka·chakataha.

Dr. Bronson Garo Hillso Songrea
“Chingni janggi tangao songrearangoni ia changan chingna gisiko nangatbatsranganiko ong·atgipa ong·achim,” ine Bronson agana. 1868 bilsio Bronson aro Stoddard sakgni jikdrangko Goalparao donbae pringwalni Garo Hillsona re·chakatbaaha. Kontagnimang songrebae Amjongaona sokeon uano walsa waltuaha. Sipai kam ka·e pension cha·gipa budepani noko BEBEni kattako wal-tongsaona kingking jinmana agane on·aha. Uamangko gisiko nangatbatgipara, seng·kujaon bura-buri Kristoo bebera·ani gimin golpoenga aro bi·anirangko dakengakoba knadikaha. Kristian ong·e janggi tanga bak-kandika, indiba bebera·anio rongjria aro rongchingan uamangoni gimajaha—uan Rudramni ma·a-paa ong·achim. Iamangan Kristian ong·chengao dakchakani gri, ripengska aro noksulrangchi galchipa aro watgalako man·giminrangchim. Indiba Rudramni ma·a-paa, ia gisik gri jatskani ka·tongrangko amaha. Mairongpilgipa on·kangani; maina uamangni ka·tongo Jisu dongchongmota. Uamangni gimin, “sre aro kolomchi uarangko talatna man·ja. Ia ong·aniko nikarang mairongpile gisikni bidingo rongjrigipa aro agansokpilja,” ine senokgipa agana.

Ia ga·sunikgipa biapko dongale gureo re·angkuon, Kristian song Rajasimlaona sokeaha. 1867 bilsio nikechengaoni namen dingtangjok. Gana-chinarangba rongtaljok, Kristianni ka·dingsmitan’ mikkangchi sipairang gita Bronsonmangko nisoaha. Salantian salpaksade uni Garo ku·siko tarigimin ki·taprangko namatani aro nipilanirangko dakaha. Kontani konta aro salni salrangna neng·skime am·rikitanirangko dakon, toromni bidingo chanchianirang uamangko bilsubatataha. Salantian maiba gital aro an·sri moatanirang uamangko gisiko nangatbatroroaha. Nipilani aro nirokanirangko dakanio, Garorangni ku·-aganani bewalona ra·e senaba man·aha. Ia kamrang baksana, Omedmang damgipin a·bakoba pe·na nangnike sak gittam on·kanggiparang—Chakin, Posallu aro Ramsingmangko Bronsonna mesoke on·aha. Chakin aro Posalluna japrako ₹8, aro Ramsingna ₹10 ka·e on·na tik ka·jolaha. Pil·sa gitara Omedmang baksa, iamangan ka·gniko tange rakkianggen uamango namen ka·dongaha.

A∙chikrangna Warachaka
A·brini jatrangna kam ka·anirango uni gisik mamingsaloba rongdimeljaha. Pil·sa gitara uni gisiko nanganikoba watgaljaha. Ua, minggittam ki·taprangko seaha—Phrases in English and Garo, 1868; Brief Outline of Grammar and Garo Primer (Roman & Bengali); A Reading Book of Catechism in Garo. Iarangsan ong·ja, gipin American missionaryrangba A∙chikrangna dingtang dingtang ki·taprangko sekuaha. Bronson, Gauhatio aro Nowgongo dongeba A∙chikrangna simsakaniko on·kuaha. Ua British government baksaba melibeani gimin Garo skulna dakchakani, ki·taprangko print ka·atani aro nangarangko breani pilaknan jakgitele mol·molchakaha. Basakoba Home Board aro governmentoniba on·atanirang chu·ongjaon, an·tangni jeponikon bikote korosrangko ka·aha. A∙chikrangna uni an·pachake kam ka·anio warachakani mingsara ian ong·a:

1864, October 21 tarikni chittio chang·sataie Rev. Ayerst “a·jri ba gamgija galchipgimin” Garo a·aoni ong·katchina una chitti setaiaha; jeon Bronsonara unode a·jatang ba atchiram gitasa chane kam ka·pilengahachim. Ia changoba Bronson una aganchake seaha: “If you do not feel that you can receive our brother (a German missionary expected) and surrender to him whatever may have been done he will be very much crippled.”

Bronson, Garo Missionko chel·chakna mangrake chadengaha. Kam ka·anioba namen silroroenga ineba ua janapa. Uano A∙chikrangoni sakbri dakchakgipa dongaha, jerangan sak sotbrigittam Kristian bebera·giparangni giljao namen kam ka·engahachim. Uni kulidilgipa skulrangoba me·a-me·chik sak sotsni ong·pilaha aro Rev. I. J. Stoddardan Goalparao donge A∙chikrangni kamko nirokgipaba ong·aha. Bronson ‘American missionaryrang jedakemangba A∙chikrangni missionko ra·sekea ong·ja’ ine raken janapaniko on·aha. Da·alo Garo missionara maiona sokanggenchim, Bronson ua pilakkon nie dongaijaha. Ianoba ua, kakket aro bebeko man·anina miksonge salsekangna dakaoniko dakgrikchake naljokataha.

Miles Bronsonni On·kanganirang
Ua, Isolni missionko tange rakkina jotton ka·anio be·gropa gita ong·anirang bang·en dongaha. Salsao, ua Edward Brightna chitti seengon indake janapaha: “I have seen many dark days, but never such as this. It is hard to keep toiling under these circumstances if ever we needed your help, your prayers, your best counsel, your words of consolation and encouragement it is now.” Assam mission pangnan uni ka·tongo ma·gape dongkamaha. Jikgipa Ruthni siani ja·mano, Bronson uni demechik baksa Americaoni re·chakatbae 1870, March 28 tariko Nowgongona soketaiaha. Marie mamingkoba dakchakna amjaoba dukchi maram cha·atako man·gimin pagipana ka·sachake indake seaha:

I watch darling papa with a great deal of anxiety. He is better than we could expect, but I can see that his great sorrow tells upon him. I often hear him weeping and praying that God may help him to be submissive and then he comes to us as cheerful; but I can see he has had a hard struggle. I try to be all a daughter can to him. Oh! If I can bring one ray of sunshine into his bleeding heart, I shall be happy! (Marie Bronson, “The Nowgong Encounter” in Miles Bronson [A Lionheart Among Missionaries], 212).

Missionary kam ka·a gimiko, Bronson a·brijolo donggipa jatrangni jakgitele ra·chakaniko nike—mongsongbate A∙chikrangko namen namnikbeachim. Giljao skiani somairangoba indake aganani gnang: “The hill tribes have cheered my heart, but latterly a new people have given me great joy: The Garo tribe.” Indake ong·engon Bronson Nowgongo Assamese Communityni president ong·e Assamese ku·sikrangko tangatpilna kam ka·anio dakchakgipako nangnike 1870, November 1 tariko ramramgijagipa chittiko see Mrs. Frances A. Danforthna watataha. Uni seata kattarang indake ong·achim:

I realize as never before that no Christian home is complete if deprived of either one of its united hands… Both of us have knowledge of the people, their language and a missionary experience that qualifies us for years of the most efficient work of our whole lives in which we can greatly aid each other. “…I am just the same Miles Bronson I used to be when you were here. Virtues few, faults and imperfections many, you know them all—I am only 57 years of age; heart as young as ever…” —Miles Bronson

1871, March 5 tariko Frances Bronsonni namnike seaniko ra·chakaha aro uko grongna January jao ua Goalparaona re·angaha. Uamang 1872, January 19 tariko Rev. Thomas Keithni noko bia ka·aha. Frances Danforthni saani namjabatangani gimin uko Calcuttaona demechik Marie baksa watatpilaha, unoni ua saksan Singaporeona re·ange sanaha. Saa namkaloa re·bapile Burmani Rangoon songo donge ka·engmitingon 1874, February 3 tariko Frances ua biapon siaha. Pil·e, Francesni siani uamang paningsako ning·tue matataha. Bronson chang·sataie gnigipa changna jikgri ong·taion, kattachide uni dukko agannan amjaha. Calcuttao jasa adhamang donge demechik baksa Goalparaona ong·onbataiaha, indiba rasong grie Marieba Goalparaona sokon malaria sae sisrangaha. Jikgri-degri ong·an baksa ka·rimska missionaryrangba dongjamitingo demechikni sianina uni til·tilgipa ku·chilrangchi kamtangko matchotataha aro duk ong·ani songreaniko dake bangbanggipa nokona dongna Gauhationa re·bapilaha.

Be·gimin ka·tongko namatpilna jotton ka·engon, cha·ramo saksan asonge cha·on mikchirang gra ga·akbaiaha. Saksan ong·e bang·a salon cha·kusiaha, sinti-do·pilgime dongaiaha. Dikdiksano kim·kim ong·na rakatako man·taioba ru·utgijan sakgniko gimaataniara una algri ong·taiaha. “Tangpiltaignok” ine chanchiaba grip dake gimaangaha. Nowgongo donge kam ka·anio je kusi-katchaanirang dongachim, uarangba mikjapsanon bon·angaha aro saksanmitingo an·tangko ‘rakkirikna’ amjae grape chakaha. Ka·sagipa aro chong·motgipa ka·donganiko man·gen ine ka·donganiba dongjaon, ua basakoba a·mango ja·sku dipane grapbee indake aganaha: “Sometimes I am discouraged and think I shall go back to Calcutta to die…” Skango uni bilakani, ka·dongani, kim·kim ong·ani aro kingkot dakani gimikan bilgrijolangaha aro sagaloni chi ro·okangaming apsanaiaha. Haida, ia a·selrangchin Bronsonni janggi tanganiara agre bil be·atako man·ahakon!

Gauhati aro Dibrugarh A·barang
Gisikni dukrangni a·sel Bronson be·en an·sengbrejae aditanade Rev. Comfortmang baksa Gauhatio dongaha. Uano donge Isolna gamengon, 1874 bilsio Home Boardba Guwahatikon uni kam ka·ram dakataha. Kamrangko gisiko nange ka·mitingo da·oba 1874, July 16 tariko Burmao missionary ong·echenggipa me·chik Mary D. Mankinko gronge bia ka·taiaha. Uni bimchipe gamani somairango gital gital gisiko nangatbegipa obostarangko chagrongaha. Bilsini bon·achibara songdu nalsachini budepa saksa Bronsonona re·bae aganaha, “Saheb, angni pagipa aro uni pagipaba Kristian ong·aha.” Bronson una aganchake, “Beben, na·aba Kristianan ong·aha,” ine inoa uko gisiko nangbee nie aganchaktaiaha. “Anga Gitelna ka·saa. Sepoy Mutiny ong·engon ‘anga Kristian ine aganode’ Mohammedanrang angko so·otna ka·mikkenataha.” Indiba anga uamangna angni gitokko on·e, “Angni gitokko rasotbo, indiba anga Prabhu (Gitelko) jechake sijawa,” ine aganchakaha. Ia kattarang Bronsonni gisikko ning·tue nangatbeaha.

Isol ia mandeko gital gital a·barangko o·prakna skangonin jakkalbaronga ine an·ching nikbaaha. Apsandaken, uni kam ka·ani bon·achibarao rama gitalko pruchengchina Isol uko okamtaiaha. Ia gital okamaniara cha baganni kulirangni gisepo Kristianni kamko a·bachengchina ong·achim. Adita bilsirangna Gauhatio kam ka·engon, Nama Kattana dakgrikrakgipa matgrik, uni jikgipa Mary Mankin baksa niksogijagipa biapona 1878 bilsini October jao Dibrugarhona jitangtaiaha. Uamang chongipa noko dongchake bon·kamgipa kamrangko uni ka·sara Nokgipana ka·na a·bachengaha. Dibrugarho ja 6 mangna cha bagano kam ka·angengon pilakan namsusu nikbaengahachim, indiba a·bao ru·ute ka·gijan uni be·enni bilgria uko salgrope chadengsrongna man·taijaha. Beben gisiko sikani dongkuachim, indiba bilgrigipa be·enni sanala uko watjaha. Uko rimangpilani ong·on, uni jaksikgiminko ja·ku sanpilnade nangtelgen aro ian mongsonggipa ong·a ine chanchitokahachim, indiba tangka aro manderangara baoniko man·gen—ian uamangni chanchianiko pe·sote galaha.

Assam Missionni kamrangoni mingsa niksenggipara cha baganni kulirangni gisepo kam ka·anian ong·achim. Indiba ia kam, Bronsonna uni bilsini kride namen jrimdugaaha. Ka·gnina ka·oksigipa ong·ani gimin an·senganikode am·jaha aro nanganiba dongjahachim. Indiba biljimbeahani gimin ua ru·utgijan saako man·taie bon·kamao Americaona rimangpilaha. Home Boardni Chairman E. T. Hiscox indake agana, “Rev. Dr. Miles Bronson a·songtango gitchambegipa missionary, Assamo kam ka·ani bilsi sotbrigni gapaha, indiba da·o Dibrooghor (Dibrugarh)-ni cha bagano kam ka·giparangni gisepo ka·taiengon ua namen bilgribeaha. Uni bilsirang aro chu·ongen gamaniko nikanio saoba uni biapo jako ra·skaode namgen ine chingko mikgrakataha, ba ong·jaode bangbang ong·atako man·skagen.” Ua Dibrugarho dongjahaon Home Mission Boardna gimabeani ong·aha. 1879 bilsini Sixty-Fifth Annual Meetingo, Home Board Treasurerni report on·ani gitade, jadok kam ka·anina Bronsonna $600-kosan on·aiachim. School kuligipani nanga korosna $2,441, nokgimikni re·angpilanina koros ka·a gimikara $1,500 ong·aha. Uko da·oni currency rateko hisape Indiani tangka dakatode nokgimikni re·angpilanina ₹1,12,011.75 tangkarangko koros ka·aha ine nikgen.

Uni Bon·kamgipa Salrang
Gauhati jahas karamo Assamko watkamangnasio an·tangni ripengrangna aganchotanggipa kattarang da·alona kingkingan katta gri ong·jaha. Ka·pakani mikkang baksa ua indake aganaha: “Anga re·angna sikja, angni ka·tongde da·oba ianon. Kosako donggipa pilakna anga tangna sika aro iano dongen Kristona ka·na sikuenga… Kristoko aganprakbo, Kristo gita janggi tangbo, dal·begipa dai a·songni Kristianrangni jako donga. Bebegipa ong·bo, kakketgipa ong·bo, angni jong-adarang, aro Isol na·simangna pattichina,” ine agana matchoton chadengdulgipa manderangoni uko rimanggipa jahas chikosako balboangaha. Bronson, bilsi 42 Assamo kam ka·ani ja·mano Americaona rimangpilako man·aha.

Uni bon·kamgipa bilsirango, pil·nipil Assamo donggipa ripengrangni gimin chanchisimsimaiaha. Chanchia somaiantion gamgimin a·barangna ka·saaniko aro gipin gital a·barangko tarianikosan nikaiaha. Easton Rapidsni giljani pamongni call ka·atoba, Bronson Assamon dongengmitingo an·tangni saako nina chel·beaoni re·bae re·angpilronga gita chanchimane uko mitelbeaha. Gisik mikasalode, nokni manderang aro ripengrangni duulengako nikode an·tangara Americaosa ine u·ie gisiko sabeaha. Iako chanchiatode a·gilsako uni dongram nokara Assamsa ong·achim. Indiba ua nikatenggipa biapona chang·saba re·bataina man·jaha. Sia uko srapnasiengon, Isolko u·igija andalani jagringrangchi pindapenggipa a·aona re·bapilna sikengkua. Sabatroroengon dugae chanchiani a·sel gisikchi chang·sao ua Nowgongona re·bapile burung joljol wenna taritaiaha. Ua chibima, sagal aro burungrang, mikmalgijagipa matburingrang, okkria cha·asigiparang, saa-ding·anirang, aro kenanirangni jatchio ong·engachim.

Salsao, “sorokrangan sona gita ching·chipchipaigipa songjinmaona napeaha aro uano napeon, ‘ua songjinmani pilak kontarangan kusi ong·e dokaha.’” Ua uni u·igimin ku·rangko indake aganengako knaaha, “Na·a nang·ni Gitelni katchao napebo,” aro ua songjinmao uni ripengrangni pilak kotokrang kusi ong·e inchroaha, “Alleluia, Alleluia.” Ia kakketgipa aro mingsinggipa missionary bilsi sotsnisa ong·on, 1883 bilsini November 9 tariko Michiganni Eastern Rapids songjinmao siaha.

Agandapanirang
“Uni seng·ani, man·gimin mes jakrangko gisiko nangbee nirokani, uni skianirang, aganna changanirang aro mikrakatanirang pilakan mondolio bebera·gipa sakantina aro bebeko u·igijagiparangnaba man·dapani ong·chongmotaha.” (—Rev. Kandura Smith, Gauhati, Nov. 29, 1878)

Je manderangan Bronsonko namedake u·ia, uamang uko “rinok rinok dakgipa, salna changgipa, ka·sagipa ong·a” ine agantoka. Ua manderango ka·dongaha, aro a·brini mikmalgijagipa manderangmangba uo ka·donggakaha. Bronson, Assamese ku·sikko changbegipa aro missionaryrangni atchu gitchamba ong·aha. Uni ku·sikko u·iani bilko u·igipa uni ripengrangni mol·molaha gitan ua an·tangni somaiko sea-jotanina bang·bate jakkalna a·bachengaha. Ia somai chachaon ua an·tangko pangna jolna gisik ra·atgnigipa ki·tap kingsa, Assamese-English Dictionaryko dakna a·bachengaha, jeko ua uni chuttioni re·bapilani ja·mano 1867 bilsio matchotataha aro chapa ka·ataha.

Bronson man·gimin biterangni mikkango re·aha. Uan Assameserangoni Kristian ong·chenggipa Nidhi Levi Farewellko Jaipur 1841 bilsio, 1863 bilsio skanggipa Mikir Kristian ong·chenggipako, February 8 tariko Gauhatio Garo Kristian ong·chenggipa Omed-Ramkeko aro Assam gimikni me·chikrangni gisepo Kristian ong·chenggipako napbolataha. Ua Nowgongni ma·grirangko rakkianiko rikchenggipa, Assamese-English Dictionaryko dakchenggipa, Assamese ku·siko namnambegipa gitrangko segipa, Nowgong Baptist Mondoliko rikchenggipa, aro bon·kamao uni dondikgija mol·molanichisa A∙chikrangna missionni kamko ka·aniko oahani gimin, A∙chikrangna neng·nikgija mol·molchakgipa ine gisik ra·gen. Ua Isolni songnokni ariko a·gilsak pil·sani ku·chotona sikpakangna man·ahaosan mangmang chu·ongnikaiaha. Bon·kamgipa salrangko Americao donge re·atengoba re·bae ga·dapechenggipa a·a aro uno donggipa manderangkode gualnan man·jaha. Ua Assamni manderang baksaba stappile ripeng ong·aha ine uarangko chanchiate aiao inmana! Uni Kandurako Kristoona dilbaani, ja·mano Omed-Ramkeko Kandurani dilneng-do·mikani, jattangna kam ka·echina mamasako uni kusi ong·e watatani, an·tangan Rajasimlaona re·bae Garo Kristian Mondoliko songeani, Goalparao mission a·bako dake donangani aro be·enni bilgrianichi ga·akgropna dakaona kingkingan Assamo kam ka·ani pilakan Bronsonni jak mancha—iako darangba jena man·jawa.

Isol ia mandeko a·bachengaonin dingtang dingtang kamrango jakkalsoaha. Rev. Dr. Miles Bronson gamna nangako gamaha aro neng·takaha. Badita sak manderang uni jakoniko Nama Kattako knae ra·chakaha, uamang pattianiko man·e ukon ja·rikaha. Bebeo bakrimgimin Uni dedrangrangoni jerangan una skang re·angsoaha, uaba uamang baksan kusi ong·enga ine bebera·a. Da·alo, Singpho aro Khamptirang, Assameserang, Nagarang, Mikhirrang, Kacharirang, A·chikrang aro gipin Assamoni ong·gijagipa, cha bagarango kam ka·gipa jatrang, sakantian ia mandeni niksamsoanina dal·en gro nanggiparang ong·chongmota.

In Memory of Rev. Dr. Miles Bronson, D.D.

“The morning cometh.”

 

References:

  • [F.W. Harding & Mody Marak] in Achikni Ripeng: March-April, 1936.
  • “Miles Bronson’s Family Papers,” in Andover Newton Theological School, Franklin Trask Library, 1981-1.
  • “Missionary Sketches: A Concise History of the Work of the American Baptist Missionary Union” Third Edition. Boston: Mission Rooms, W.G. Corthell Publisher, 1883.
  • “Studies in Foreign Mission” in Origin of the American Baptist Missionary Union, No. 12. Boston: ABMU, 1905?
  • Thangkim Haolai, Miles Bronson: A Lionheart Among Missionaries. EBH Publishers (India): Guwahati, 2013.
  • The Baptist Missionary Magazine. Vol. XLV, No. 7, July 1865. Published by American Baptist Missionary Union.
  • The American Missionaries and North-east India (1836-1900AD)-A Documentary Study by H.K. Barpujari. Guwahati: Delhi, Spectrum Publications, 1988.

 

 

Rev. Dr. Miles Bronson, Vol-2

Rev. Dr. Miles Bronson, Vol-1

“Jakchi aro ka·tongchi re·roroe, ua mamingnaba jajrenggijan rang·gitik dakna nanggipa bang·bea kamrangko, marikki sagiparangko sane, nokrangko tarie chapa ka·ani kamrangko niroke, aro an·tangan sinasipile ka·aha.”

Rev. Dr. Miles Bronson, American Baptist missionaryrangoni saksa Assamni Sadhiya aro Jaipurona re·bae kam ka·echenggipa ong·a. Andalao donge sinasienggiparangna do·ga ochenggiparangoni saksa, nikgijao una mai ong·gen uko chanchigija rama mesokdilgipa aro Isolni songnokna ramarangko o·srie a·barangko pruchenggipa ine uni kamrangko nien aganna krabea. Ua, Seng·aniko on·na gisiktango su·dodoatako man·e chu·ongnikgijanichi kakketo Gitelna gamaha. Bronson, a·gilsakni kusi aro katchaanirangkode janggilchi done, Isolni a·bao janggi tanga gimik kamko ka·angaha. Janggi-silchiko Isolni kattachi namedake chiripako man·gimin ong·e, Uni okamanina krakra jatska bigil gipokrang baksa janggi tanganiko dongale Indiani Assamona re·bachengaha. Uni ka·sae daka kamrang chasongnan gimajawaha. Bronsonni ka·saani gimin Assamese chatro saksa indake agana, “Saheb an·tangni mandetangrangna bate Assameserangnan ka·sabata ine anga bebera·a.”

Bronsonni Nokdang Dakani
Miles Bronson 1812 bilsini July 20 tariko New Yorkni Norway songjinmao atchiaha. Ua kamtangko gisiko nange ka·na jotton ka·ronggipa saksachim. Ua, 1836 bilsio, Hamilton Literary aro Theological Institution (Colgate University)-oni graduate ong·aha aro apsan bilsion Baptist Ministryna Reverend ordain ka·ako man·aha. American Baptist Missionary Union 1836, April 29 tariko, Assamo kam ka·china uko seokaha.

Ruth Montague Lucas 1813 bilsini August 13 tariko New Yorkni Madison songjinmao atchiskaaha. Ua Kristian nokdangni demechik ong·e namao janggi tanggiparangoni saksa ong·paa. Ruth, New Yorkni Hamilton Ladies Seminaryo poraiaha. Ruth, Miles Bronsonkon 1836 bilsini September 7 tariko bia ka·aha aro apsan salon uaba Indiao kam ka·china seokako man·aha. Uamang sakgnian bilsi kolatchignimang ong·pile apsan janggi tangengon Gitelna bimchipe gamaha.

Bronson chang gittamna kingking bia ka·aha. Uni skanggipa jikgipa Ruth Montague Lucas, gittamgipa changna Americaona neng·takna re·angmitingo New Yorkni Elmira minggipao 1869 bilsini September 30 tariko siaha. Uni ja·mano Rev. A. F. Danforthni jikgipa segri missionary ka·enggipa Mrs. F. A. Danforthko 1872 bilsimango bia ka·taiaha. Indiba 1874 bilsini February 3 tariko Burmani Rangoono dongengmitingon uaba sitaiaha. Uni ja·mano Rangoono skanggipa missionary ong·chenggipa Ms. Mary D. Rankinko bia ka·taiaha. Uoni re·bapile uamang sakgnian Gauhatio adita bilsirangna apsan kam ka·ange ja·mano Dibrugarhona jitangskaaha. Dr. Bronsonni simano, ua dambe sak 2 dedrangko nirike, uamangko simsakaha aro skie on·anirangko dakaha.

Bronsonni dedrang:

  • Mary Rebecca (1838-1903), North-west Districtna Missionary Unionni Secretary, Chicago songjinmaoni Rev. C. F. Tolmanni jikgipa ong·skaaha.
  • Maria Bronson (1841-1874), jean Assamo kam ka·engmitingo marikki sae siaha.
  • Harriette Bronson
  • Eliza Bronson (1842-1912) bia ka·jaha.
  • Lizzie, Fort Madisonni Rev. Gunnko bia ka·aha.
  • Ann Sophia Bronson (1846-1920), Michiganni Allegan songjinmao donggipa Rev. J. B. Titteringtonko bia ka·aha.
  • Martha Bronson (1850 bakgitchakmitingon siaha). Mrs. Mary D. Rankin-ni dedrang sakgnini bimungrang–Ruth Bronson (1875 bilsio atchia) aro Laura Bronson (1878 bilsio atchia).

Assamo Ga·dapechenga
1836 bilsio Bronsonko watatani miksonganian Assamni salaram bon·chotgipa Sadhiyao kulisogipa a·bao Nathan Brown aro Cutter sahebmangko dakchakechina ong·achim. Uamang arijoljolo donggipa Singpho aro Khampti jatrangna aganprake, Chin a·songona janggilchiniko nappilna man·gen ine ka·dongachim; maina ua a·songni mikkangchipakko uni pilak jahas karamrangko songgipinni manderangna napaniko China a·song raken kangchangsrangaha. Iani a·selan 1837 bilsio Bronson aro Cuttermang Calcuttaoni songduko ringrango ja gittamna kingking chodobana nangaha. Bronsonni missionary kamo a·bachengon uni ning·o donggipa silchi namama namja uko nianian ong·achim. Calcuttaoni chibimako songrebaengon English sipai saksa, “Kenbegnigipa somai-kario indake chibimako songrena jotton ka·jaode namgen,” ine Bronsonna agane niaha. Bronson sipaiko sing·pilskae inaha, “Nang·ko nang·ni dilgipa (Captain) Sadhiyani sipai kotokko dakchakechina ge·etgenchimoba na·ara jajagenchimma?” “Ong·ja, Sir,” ine sipai rang·san aganchakaha. “Indide, Sir,” ine Bronson aganchake, “…jensalo chingni salgini Captain chingni sokbagnina ka·donge Sadhiyao sengsoenggipa chongipa ko·tokko dakchakechina ge·etako man·ahaon, chinga ru·utatkuna ka·dongjaha.” Mongsongde, je kario dakna chanchisoachim, ua somairangara mikka-balwa rakmittingchim. Indiba uamang jajagijan siani a·kaweni jatchio songreaniko dontonggija re·mikkangbaaha.

Obostarangko Chagrongchenga
Bronson aro Thomasmang Calcuttaoni Goalparaona tom·tome sokbaaha. Mikka-balwa rakkari a·bachengaha. Kengnirang uamangni re·mikkangao bobil gita dongsoe songregniko dim·pengsoaha. Salsani ja·mano salsa mikkarang jimbeaha, balwa balpekani aro chi ta·rakanian uamangni bilgrigipa ringrangko salpilaha. Boetani choani ba gol·okchi choani ong·na amgijani ong·aha. Choenggipa ringko chi rikam joljol budu kae salnaba dikbegipa buringrangko rama dakpretna draatako man·aha. Neng·nika aro ka·donggija ong·e ringko chogiparang watgalnasipilaha. Ra·bitbagipa cha·anirangba srang-brang bon·changaha. Sadhiyaonade mile 100 mang dongkuengon Bronson buringni feverko man·e sabeaha, pil·sa gita jangginaba kenchakani ong·aha. Nie dongaioara maming dingtanganiko ra·bajawa ine nike Thomas chongipa ring ge·sao uni dukko man·beenggipa ripengrangko dakchakna skang re·soaha.

Saikwani sepango Sadhiyaona kontasani ramao chi ta·raka bilongaha. Bol panggni dal·dala chibima rikamoni pangpike Thomas sahebni asongenggipa ringko be·jeton joljolan ua siaiaha. Chanchisogijan somaio ia duk, uni jikgipako pagla changatsrangahachim, indiba uamang 1837 bilsini July 17 tariko Sadhiyaona sokeaha. Balwa-mikka kario chonchongipa ringrango ja gittamna songduko chodoe re·bao duk aro saknaanirangko man·anirang chipakkore gita uamangko su·pekaha. Mikkangchi ja·ku ga·anggniko andalani namgija bilrang ra·biaming apsanaijok. Dokpengsoe amsrangako man·nasioba Isolni kattachi dokdalgepe chiripgimin ong·e, an·pil-mogijao jaksnilatangko watgaljaha. Sadhiyaona sokgija nikwatao duk ong·ako uamangni jikdrang agan-talatna ampiljahachim. “Pilakchin rakbee sinjetako man·aha, indiba pangnaba den·sotako man·jaha; a·baona soke gamkujaon bilding bildangatako man·aha, indiba kim·kim ong·aniko rongdimelatjaha aro watgaljaha.”

Sadhiya, Jaipur aro Namsang jolrango Kam Ka·a
1837 bilsio, Goalparaoni Sadhiyaona re·baengon dikdiksana Gauhatio napaha. Unoni joljol Sadhiyaona re·ange kam ka·on, South China aro Burma (Myanmar)-ona napna jotton ka·jaha. Skul kulichenge sea-jotaniko skie nioara manderangan gisik nangbregijako nike, 1839 bilsio Bronsonko Jaipurona jitatskaaha. Unon Bronson, Captain Hannayni dakchakaniko man·e skulko kulion Nocte aro Wanchorangna skiroroaha. An·tangba uamangni ku·sikrangko skie ra·jolaha. A·brio aganprakanio ku·sik pe·timgipako rimangpaoba, ‘saksan kena’ ine katpilaiaha, Bronson saksansa doangaiaha. Bilsisa gipao, Barkermang jiksesa aro Bronsonni nogipa Rodha re·bapae May 7 tariko Jaipurona sokbae uamangko dakchakeaha. Agital manderangna Nama Kattako ine da·oba Bronson nokgimikkon a·briona rimangtaiaha.

Uamang, Tirapni Namsango donge bakbakan skulko kulie poraiani ki·taprangko tarina a·bachengtaiaha. Namsang missionna minge Captain Hannay 1838 aro 1840 bilsio ₹240, British officerrangoni C. Bruce ₹600, Lieutenant Sturt ₹50, T. C. Robertson ₹200, aro Lieutenant Brodie ₹60-ko on·tokaha. Iamangni on·ani baksa a·brini mikmalgijagipa panterangko jachetna kingking skiaha. Salo kam ka·e skul re·na man·gijarangna attamni skulko kuliskaoara atte aro sel·urangko ra·bite re·bae Bronsonmangko kenatbeaha. Skiora mitam chadambe aro nokmani bakdrangonisan gisik nangaiaha, gipinrangde sena aro porainaba aratbeachim. Nogipa Rodhaba May 18 tarikonin uamangko dakchakeaha. Ka·oksie gamengon, Khampti aro Singphorangni gisepgriko ding·griktaiaha; iachi Namsangba Rodhana dongna biap melijae fever ong·pretaha.

A·brini manderang uamangna ka·sae, “Chinga nang·ko iano donge sibo ine mol·molna man·ja, re·ange nampilebo aro re·bapilbo,” ine aganon watbana sikjaoba October 2 tariko katonbataiaha. Jaipur aro Namsango nambata sam aro doctorrangkoba man·jae, nogipade bilongdate December 8 tarikon siaiaha. Je kamko uamang a·bachengachim, uarang jrip jrip bon·chipaiaha aro Namsang missionko tange rakkina man·jaha. Bronsonko neng·nikarang duulaha, kamtangna cha·suaniko dontongnade sikjaenga, indiba bilni nalsaosajok. A·kawe gimikko nigopnaba chu·onga gita man·soaba dongja. Dingtanganiko ra·bana man·jawakon ine uni ning·tue chanchianirangba gisepode jajaatbeaha. Uko ta·rakbegipa balminduri gita su·pekaha. Ga·dapgimino napetaina sikoba chol ong·jae dikdiksana neng·takengon Home Board, Bronsonna gipin a·bako mesoktaiaha.

Nowgongo Kam Ka·skaa
Gisikni matgrik Bronson chadengsrongtaiaha. Home Boardba gipin missionaryrangni katta gitan biap dam gittamko baseaha: uarangara—Sibsagar, Nowgong aro Gauhati. Nowgongo Bronsonko done 1841 bilsio skulko kuliattaiaha. Bilsisani gisepon sak sotchetgni poraigiparangko man·taiaha, indiba kam ka·na tarigipa Kristianrangko bikotna man·jawa ine nikskaaha. Nikna bimangrang nakatoba, bite nangania mongsonggipa ong·a. Beben, pe·e galna ian rakgipa chanchiani, indiba Kristianni bimik nakatjaode algri ong·aigen ine nikskaaha. Unasa Assam gimikna Kristian kam ka·giparangko nakatna kang·kare kataiaha. Indaken 1843 bilsio Nowgongo ma·gri-pagri bi·sarangna Orphanage Schoolko kulisrangaha. Hajal tangkarangko Nowgongo donggipa manderang on·gilan baksa kam ka·anio silrorobaaha. Noksulni bi·sarangba uno poraina mikbokbeaha aro bilsi chikkingna kingking Nowgongo kam ka·anio ian niksengbatgipa ong·baaha.

Namako dakon champenga aro re·ako ja·pea gitan, ia skul nambaengon saa-ding·anirangko man·e, chu·onga dakchakanikoba man·jae bilgritaiaha. Home Board aro missionaryrangni gisepoba adita meligijani nakataha, koros bichamna akkal-karapni somai, 1857 bilsiode Indiao Sepoy Munityba a·bachengaha aro 1861-65 gisepgriko American Civil War-ba ong·changaha. Iarangni a·sel Americaoni tangka on·atarang tik ong·e sokbajaha. An·tangna on·atgipachi ka·e nipaoara ‘seng-similja.’ Home Boardni bilni nalsao ong·eahani gimin 1854 bilsion skulko chipchina hukum on·aiaha. Ukosan ong·aija, Assam Mission fieldo kam ka·anikon dontongna chanchiaona sokangpilaha, indiba 1858 bilsimango Bronson Americaona re·angon ‘donkuchina aro kam ka·e nikuna’ mol·molani gimin rakkikuaha.

Uni man·anirang komibea, indiba ka·chakramko bon·atjahani gimin bil be·kujana kingking krengtaiaha. Bilgrianirang duuloba jotking ka·anichi 1862 bilsimango Nowgongo Kristianrang aditan bang·baahachim, indiba marikki sae sak 15000 ba 20000 mang ong·pile sirimrimangaha. Uochacha Bronson Nowgongo donge aditakode dakchakna man·aha, indiba tangenggiparangba duk su·peke gisik alnamgijaona sokangaha. Mai mancha saa ukoba u·iningjaha, man·soaniba komia, an·tangoba gam gri dakoba kakket aro on·kanganide komijaha. Ua jolni somaiode, Asia gimikon marikki saaniko sananiara janggitangtangko siaona galonaming apsanaiachim ine agantoka. Bronson iako u·ioba janggitangna kenjaha, batesa indongarangoba an·tangko bilrake dongaha. Neng·bea aro rengro rengcho ka·ona sokpilahaoba tikkelakode watjaha. Indongarangko chagronge pilakchinin ka·sinjrim dakani somairangkon F. S. Downs “Andalbatsranggipa Kontarang” ine uni ki·tapo agana. Bronsonni gimin saksa agana, “Jakchi aro ka·tongchi re·roroe, ua mamingnaba jajrenggijan rang·gitik dakna nanggipa bang·bea kamrangko, marikki sagiparangko sane, nokrangko tarie chapa ka·ani kamrangko niroke, aro an·tangan sinasipile ka·aha.”

Garorangna Kam Ka·chakata
Sibsagar, Nowgong aro Gauhatio kam ka·engon Kristoko u·ianio aditan tangchabaoba chu·gimikde ong·jachim. Indita somaina Assamo donge kam ka·anio bebera·giparang sak 54 mangsanpiti. Anga chanchia, Home Boardna report semitingo Bronsonni mikgronni mikchirangan lekka pal·takrango ga·akdaptelenggen! Gitchiakode kam ka·gipasa u·iade u·ibebea; indakoba mitamde ukomangba agan-kolame rokua. Sal-karirang re·angoba Bronsonni on·kanganio delmrujaha; batesa una chang·sataie katchaaniko ra·baaha. Uan, Gauhatio Samuel Loveday aro Kandura babumangni Garo sipai sakgni—Omed aro Ramkeko tarisoaoni ong·baaha. Iamang sakgni a·ning-kinap miktuatgija sandie man·mano Kristian toromko ra·na kang·kare ka·aha. 1862 bilsi bon·achibarao napbolna sike aganoba Kandura babude ordain ka·kujae napbolatna man·jani gimin Bronsonsa 1863 bilsio Nowgongoni re·bae napbolateaha. Mairongpile katchaani! Sipaina krakra, bama aro sontolao bebegipa Isolko olakkiani giljaoba uamangan skang asongchengaha.

Bronson Assamo ru·ute kam ka·oba Kristian ong·giminrangoni jattangna missionary watatchina jetjetakode chang·saba nikkujachim, indiba Omedni mol·moltaitaianian una sko saani ong·aha. Dakchakna sikoba Bronson an·tangba rengro-chengcho dake missionko chalaiengo maiko dakatpana, ian dukni… Dakchakani gri dongmitingosa uamang mamasa Guwahatio kam ka·ako dongale jattangona re·bapilaha. Bronson jakari nirike kratchabeaha, indiba iamangni on·kanganiko dingtangtee nike gisiko ka·dimeaha. Bean bebe, bilsi gittamni gisepon salgipengchi a·bri ja·pa Rajasimlaode Omed-Ramkeni kamni gimin rang·sanan bimik nadobaaha. Kam ka·a gimiko indaka biterangko nikkujae salgnini gisepo sak 37 bebera·giparangko man·aniara Bronsonna aro American Home Mission Boardna gital ra·bianiko on·skaaha. Areako niateba, Rajasimlao Kristoni Mondoliko ge·songanian Assam gimikko mikgaoattaiaha. Bronson bebera·giparangni jatchio gisik matgrikna kragipa Omedkon pamong songe Reverend ordain ka·jolaha aro Isolni rasongna pakwate donangaha. Ka·gni kamrang bang·ani gimin bakbakan sokna nanggen ine salgipino (Sombar sal, April 15, 1867) ua Goalparaona mongmao gadoe re·angpilaha…

(Volume 2 continues)

Jumangba Tol∙asa!

Jumangba Tol∙asa!

An·senggipa songjinmarangchi songree nina sikama? Gipinrangni nok namnamako rike donga gita rikpana sikama? Gipinrang gita tangka bang·e man·e janggi tange nina sikama? Nikenggipa manderang uarangko altuaen man·tokenga ine na·a chanchiode, an·tangde mamingchin ong·jaenga ine na·a chanchiskaengama? Haida, angara maina man·jaenga ine chanchie gisikan basakobade maiba namgijako dakna gitik dakenggen! Indiba mingsako chanchina: mikron, ja·a, jak, gisik, u·iani aro pilak dakna sikanirang nabaoba uarangko daktok-man·tokode angna mai ong·gen chanchiskaani donga; maina uarang pilakkon man·e an·tangko gaora de·ode aro Isolkon chonnikskaode ba man·gijani gimin Uko matnangskaode uan angni dal·bea mistake ong·gen. Sastrooba agana, “…Kangal ong·aniko ba man·e cha·anikoba angna on·nabe; angna chu·onga gita cha·aniko on·bo. Maikai anga ok gapoa nang·ko jechake, “Jihovara sawa?” ine aganjawa; aro maikai anga cha·asie cha·ue, angni Isolni bimingko rim·ekjawa” (Toe Skiani 30:8 & 9).

Mikkangchi maikai janggi tanggen aro salrangko re·atgen uani gimin jumang niksoade dongpaama? Nikjumangsoani dongen re·mikkangenga ong·ode an·chingara mainasa man·jaenga ba mai obostako chagrongani gimin chu·sokjaenga…“ma jumangan tol·asama?” Sakgipinni man·a-dakako nike ua gitan ong·na sike, jumang nikpaa dakoara kakket-makket bebe ong·ode aiao da·nang, “…a·gilsak maian ong·genchim!” Uni gimin uarang pilakko man·na sikode una skang dakgnigipa aro nangpaktelaigipa kamrangko ame donna nanggen, jekai—nokdango meligrikani, jotton ka·aniko dal·nikani, lekka-porako gamchate ra·ani, chol dake ra·chengani, duk aro gipinrangko chagrongoba watgalgija kingkot dakani, aro gipin nangchapgiparang dongkugen—iarangkode gelna man·jawa. Nikjagringenggipako man·na ine re·engon an·chingara iarangkon gelesa donangaiode ‘inghing…indin ong·gramaigen’ inen angade chanchiaia. Dal·dalgipa aro niksenggipa manderang gimikan altuae uamangni da·o ka·enggipa kamrangko man·a ine na·a chanchiama? MAN·JA…

Angni janggi tanganio mingsako anga gisik ra·a uan, ‘nikjumanggipako man·na ong·telaigipa obostarangko chagrongtelna nangaia.’ Iano anga darangkoba ma·eke aganna sikja, indiba ong·telako aganna…, “Studentrangoni bang·an poraigija pass ka·na siktokaia, ranta ka·e nigija bang·an math subjecto namna siktokaiakon, bading-chiwalaniko dakanioba gipinni dakakoara altuae nikani dake nipae ‘angaba man·bebegen’ ine chanchiakon, game-sue cha·gipa mandeni midang aro mi-nokjamo game donako nikode ‘amikkapade mi bang·en man·jok, jam chakpiljaengaha’ ine chanchie game nitokaiakon, bari-bagan dake lakhni lakh tangka man·ako nikoara, altususu dake nikaiakon!’” Iamang gimikan ding·ol gramchia, aro neng·skima gnangsa mipring-miattamko cha·paa ine angade chanchia aro mikrongtangchin nikbaa. Indide dakna-ka·na man·pagijagipa manderangara maikai chu·sokjaenga? NIKJUMANGADE DONGPAACHIM, INDIBA JUMANG NIKSOAN TOL·AIAHAMA? Ka·mao adita an·chingni pangchaknirangna on·sogiminrangko poraiangna.

(1) Batanggiminko Gale, Mikkangchina Nikjumangbo
Sastroo agana, “Skang ong·arangko gisik ra·nabe, aro gitchamonin ong·arangko chanchie ninabe. Nibo, anga mingsa gitalko dakgen; da·o uan nagen; na·simang uko u·ijawama?” (Isaia 43:18 & 19).

Dream big

Jumang nika aro mikkangchina tarisoanian mongsonggipa ong∙a. Gitchamkon rim∙e roaiode mamingsaloba gitalko rim∙dikna man∙jawa. Gitchamko galatna man∙osa gitalko rim∙na an∙chingko dakchakgen. Ua gitalara maia? Nang∙ni man∙gnigipa! Ong∙bagimin kamni a∙sel ka∙tong mata man∙gimin mande uko galatjaode apsan gadangon janggi tangaigen. Nang∙ni jumang nika changantian atchichengaoni dal∙aonan apsankosan nikaiode, na∙a bimangsa dal∙roroaigen indiba am∙poko asongaming apsanaia. Uni giminsa English kattao indake agana, “Ready. Set. Let Go”. Iako na∙a dakna amosa gitchamkode galna man∙gen. Na∙a LET IT GO inoba an·tangan gitchamkon watna man∙jaode, orto dongja. Basakobade an·chingara gitchamni giminan gisiko suk ong·jae maikobasa ka·onange ba gisik sae dongaia, indiba Nelson Mandela indake agana, “Bika ding∙ani ba ka∙onanganiara bisigrakgipa bitchiko ringaming apsana aro an∙tangko so∙otaona sokata.” Uni gimin batanggiminko gale, mikkangchi man∙gnigipana chanchina a∙bachengosa dingtanganiko nikna man∙gen. Gitchamko galna sal-somaiko sengna nangja, indiba mikkangchi man∙gninade somai ra∙na nanga. Nok namjahaon, uko rue galnade dikdiksasan nangaia, indiba gitalko riktainade somai nangchongmota.

  • English mande Straussba bilsi 80 ongani birthdayko manipilaonaba git sekuaia.
  • Michelangeloba bilsi 90 ongnasipilosa Sistine Chapelko art kaa.
  • Bejamin Franklinba France asongo bilsi 78 ongaona kingkingan dangdike ona aro bilsi 80 badeosa antangni biographyko sea.
  • John Wesleyba bilsi 80 ongahaon konta chi·bongana bate salo lekka sena manjawaha ine chanchiachim, indiba sena man·kuaha.

Iarangni gimin maina aganenga ine saoba chanchiengama? Uamang bilsi bang·ahaoba ‘dakna man·gen’ ine chanchiako dontongjaha aro uamangni nikjagringako chu·sokattokaha. Bebean iamang bilsi badeaha ine chanchigija dakroroe bang∙a janggirangni mikkango ra∙bianiko on∙na man∙aha.

(2) Gitalna Biapko Tarisona Nikjumangbo
Gitalna biapko on∙na gita gitchamko galrokchengna nanga. Gitcham aro gital minggniko apsan biapo donbrinode gitalko napatani orto dongja. Gitcham bostu baksaan skango gita apsan ong∙pilaigen. Nang∙ni nikjumangsoenggipa bimang ong∙na skang na∙a baditana kingking gitchamko rongtalatna sikani gnang? Gitalko donna chanchie nikatengon maiko nikata? Gital cholrang, gital nangrimani, gital namnikaniko, gital dakgniko, gital mal-gamko, ba maiba gital gamchatgipakoma? Uarangko ra∙napna skang nang∙o chu∙onga gita biaprang dongna nanggen. Gitchamko gimaatna ba rongtalatna man·jawa ine na·a chanchinaba donga, indiba gitalko donnasiengode galatna altuabea aro galatnan nanggen; haida, uarangara—nang∙ni namnikbatgipa ripeng, jakkalronggipa cha∙a-ringani, mandeskana nitogijagipa bewal aro kamrang, ba janggi tanganiko bak kan∙dikatgipa bostu…ba gipinrang ong·naba gnang. An∙ching noko jakkalna nanggijagipakode noksamo, noksiko, gipinni nikgijao, ba∙ra pindape, nok busruo chipe done, ba so∙e/dape galaniko dakronga. Iako dakode gipinrang nikjawa aro u∙ijawa ba agittal mande re·bae iarangko nikode namjawa ine chanchia. Indiba mandeska nikjaoba/u∙ijaoba na∙a an∙tangde donnue donasa inen u∙ia. Gipinnasa donnue dona, nang∙nade namkuaiengama? Ong∙ja. Dal∙batgipa aro namjabatgipa mandeni bewalde namgijako donnue donanian ong∙a. Moseni somaio cha∙ue turam a∙tiptango a∙kol cho∙e dape dongipa Akan gitan dakaia.

Uni gimin pangnan ia donnue donani bewalko gale uko (biapko) gital daksrangnade gitchamkode galtelna nanga. Unosa gitalna biap donggen. Jensalo an·ching gitalna biapko donna taria unode uano maiko donna sika pilakkon man∙gen aro an∙chingni janggi tanganio gital ong∙gen.

(3) Nikjumangao Nikani Gitan Re∙ongkatbo
Ringko chio re∙atnara gitchoani boitako jipatna nanga ba pedal dongode ja∙achi ga∙jepjepatna nanga. Chion ong∙engahani gimin an∙tangan gitchoangade ong∙ja, indiba daktimgipa dongani giminsa. Angni jumang nikara maikoba dingtange mikkangchi janggi tanganina daknasa; una angara nikgiminko chu∙sokatna ine an∙tangan kamko ka∙na nangskaa. ‘Nikjumanggipani bimango chong∙mot kamko ka∙chakatahaode sokkujaon chu∙sokakode niksoa’ inara kakket ong∙bebea.

Look and go ahead

‘Name poraigiminko porikkaoba namen seatna manode semitingon jaksirang setoa, nengako uija aro gisiko kadingsmite sena mana’, iaba ong∙taia. Experienced ong∙gipa scholar ba ki·tap serakgiparangni, ‘Thesis Outline aro Materialrangko chimongmanahaode semanaha gitan dakaijok’ ine aganako knabia. Altubebea aro 50%-kode semanaha gitan nikaijok.

Dakgitika, ka∙gitika, tarigitika ba chanchigitika ingipara namade ong∙bebeja. Ong∙jaode “Kina siko kigol pea” ingipaan tol∙asa ong∙aiginok. Am∙pangchi nokking rapna/ka∙naba wa∙ding namakon den∙soe bisil-bimik chitsoe uko onggare/masango wal∙kusi nangatpile ripoe donsoosa jongmot cha∙ja. Ruutaoni tarisooara nambebea. Jumang nikaba apsanaia. Man∙na skani gimin jumang nikgitikade nikmanchaa ong∙ja, uade jumangan tol·e nikchrakasa… ‘JUMANG’ nika ine da·o golpoengon, tusiao jumang nikakode miksongjaenga. Iano golpoenggipade mikkangchi janggi tanganina angni NIKJAGRINGSOENGGIPA, ukosa miksonga. Angni nikumanganiara angni bilni nalsaosa ong·engode, unade gipin nisanko done nikjumangskaode nama. Ukon REMODELLING ka·a ine agana. Angni gisiko dongimin jumangko chu·sokatna taningtangko jakkale ka∙nasiengon bebera∙ani baksa tik ong∙e ka∙angjokode chu∙sokroroaniko donggen. Iako dakanio anga maikoba man∙na sikani dongode, idea aro uni pilak dakgnirangko namedake sandichenganina angni kam; unon ua kamo chu∙sokgipa ong∙gen. Nambata lessonko man∙na expert manderangko gronge golpona-agangrikna kratcha∙na nangja. Mitam cholrang indin ra∙bae gift on∙aigipa bostu gitan ong∙aia, indiba uko an∙ching gift ine u∙ioba kulie nijani giminsa chong∙motko u∙ija. Jaktango man∙na skangde mai kamde altuara? Gimikan altuja. Sikani dongani gimin uko man·na ine tikkele kam ka∙osa altuae nika.

Angni Ku·mongani Katta
Kosako aganbagimin gita, ‘jumang nikoba nikchrakainabe, uade jumangan tol∙asa ong∙aignok’ inara kakketmancha. Chong∙motgipa jumangko nikna an·ching somai ra∙na nanga, somaiko ra∙e chanchi-bewalna, chanchi-bewale niani ja∙mano UAN ong∙bebegenma uko niwilwale chanchianiara nama ja·ku ga·ani ong·a. Man∙chongmotgen ine nikode nikenggipa jumangko be∙en pil∙atna re∙chakatbo. Angaba A·chik saksa ong·e chasongni chasongna aganritingbaenggipa jumang nikarangko ba agananirangko gimikkode jee aganjawa aro galtokna nanga ineba injawa, indiba mitam agananirangko on·tisa nipile aganna sika.

Saoba agana, “Porikka sena skang do·chi ritako cha·e re·angode exam sea namjana,” ba, “Resultni salna skang walo tusimitingo dochi ritako chaako jumango nikode ZERO manana.”

Mitamara, “Porikka segipa studentrangna do·chi cha·na on·ja; porikka segiparangba mitamde dochi chaja.”

Saobarangara, “Kam nangana re·angpaachim, bao amikkako niken rasong dongjakon, chu·soksrangjajok,” “rasong be·aha,” ine aganakoba knabia.

Mitamde indakeba agana, “Pringwalni kamna ong·kato chi ko·na ine me·chikni basing konggrangko ra·e re·angako nikode rasong dongjana,” indiba, “chi ko·e basingko de·e re·angako nikode rasong namana.”

Angni chanchiani aro sing·ani: “Do·chioara mai bil donga?” Saoba mandeoara mai bil gnang?” “Pringwalni me·chik basing konggrangko ra·e re·baoara ua basingoara mai bil dongskaa?” Iarangko chagrongode, ba nikode, ong·telaiama? Rasong-gopal dongbebejahama…ine pil·ni pil chanchie nimana. Haida, ong∙katangoba, grongani ba dakani somaio tiktak somai melijanaba gnang…indiba basing konggrangko nikbaani giminde ong∙jawa, do·chi ritako cha·ani giminde ong·jawa ba saoba mandeskako nike rasong be·ade ong·jawa. An·chingara bebera·a inoba gimikon bebera·srangaia gita ong·pilakon! Beben, bang·a jumangrangan mandeni janggi tanganina meli-ma·gapea aro nikani kri ong·bebegiparang donga. Uarangko anga ‘ONG·JA’ ine jegalna nangnikja, indiba kosako aganbagiminrangde chanchidraasa, an·tangtangko ua gitan ong·na draatasa. An·ching mandeko, basingko, walo jumang nikako ba do·chiko dosi galainade maibadake nikata. Angni experience ong·ako aganode, ‘bao, name manchaan mukusto ka·na nanggipako minge-tinge, pringoba do·chi ritako cha·en porikka sena re·angoba angade ZERO man·ja, aro seoba namen sena man·aia. Basing konggrangko nikaba baditaba chang ong·piljok… Chi ko·na re·anggipa me·chikma saksaba angko, ‘da·alde na·ade rasong dongjaha, basing konggrangko nikanga, porikka senangjawawai,’ ine bal·ekata, indiba mamingba ong·ja.

Sastroo agana, “Maina jumangrangni bang·ao aro bang·a kattarango ong·gramaianirang gnang; indiba na·a Isolna kenbo” (Aganprakgipa 5:7). “Indioba uandaken iarangba uamangni dakjumangarango be·enko marang nangata, aro gitel ong·ako jechaka, aro rasongko kal·stapa” (Juda 8). “Jihovana kenania gisik gnangani a·bachengani ong·a; aro Rongtalgipako u·ianiara ma·siani ong·a” (Toe Skiani 9:10).

Kan·dikgipa Golpo indiba Skiani Katta
Nokdang ge·sao me·chik saksa jean pangnan do·o mangsako wa·alo angretrete kame minatachim, uko cha·na tarion an·bigil ba kosak kakketkode den·e galrongachim. Uni demechik dal·rorobaon nokdango ia cha·aniko tarioara apsankon dakpaaha. Uni ja·manoa su·gipa me·chik atchie dal·rorobaaha aro uaba apsankon dakaha. Salsao uni segipa ia gittamgipa chasongni demechikko sing·e inaha:

Segipa: “Maina ua do·oni kosak bigil kakketkoara galenga? Angade uakon namnikbatachim!”
Jikgipa: “Oh, angade uko galtelnan nangaia!”
Segipa: “Maina?”
Jikgipa: “Angni ma·gipaan pangnan indake dakronga!”
Segipa: “De ong·aia, indiba nang·ni ma·gipara maina indake dakskaara?”
Jikgipa: “Haida angade u·ija, uo sing·osa u·iainok.” Unikoa, su·gipa demechik uni ma·gipao sing·e niaha aro indake aganchakaha.
Ma·gipa: “Dede, angaba u·ija. Nang·ni ai-bitchi/ambian indake dakrongani gimin, angaba ukosan dakaia.”
Demechik: “Uara, maina indake dakskaane?”
Ma·gipa: “Haida, angaba u·ija. Anga sing·e nina!”

Unon gittamgipa chasongni demechikni ma·gipa, an·tangni ma·gipao, ‘maina iakoara indake dakronga,’ ine sing·on, ‘maming gipin obosta ong·a dongja, indiba do·o mangsako wa·alo angretrete tarinara song·chakani ge·sasan dongaia aro uara chonmana, jakbreja; do·o manggimikko uno donna biap chakjani gimin kosak bigil kakketko gale indake dakronga,’ ine aganosa ja·mano namedake ma·siaha. Chasong gni re·angaha, indiba gittamgipa chasongosa, ‘maina uko indake dakaha uani gimin u·ina man·aha.’Basakoba an·ching skangonin dakrongbaani gimin uko galna man·jaesa ‘skangonin indake dakbaa,’ ine agane da·onaba daktokkuenga. Iara nangchongmotani ba dakna nangtelani gimin dakengama? Mitamara, da·ororo janggi tangenggipa dedrangna, ‘namjana,’ ‘krajana,’ inesan aganchakaia, indiba chong·motkode aganna man·ja. “Indake dakoara mai mancha ong·ana,” ine anga ma·a-paarangoniko sing·kuaha, indiba, ‘namjana,’ inesa agane bon·ataiaha.

Da·alo anga mingsako aganna ska, ‘Dedrangni dakna amani bil dongode, uni bilko underestimate ka·nabe, ba jumangrangchi uni bilko champengnabe; batesa uko salchrobo, bilatakani kattako agane on·bo aro Isolni kattarango pangchakchina skie on·bo. Krapilgija nikgimin jumangrangko bebera·e brangatanirang an·ching Kristoko ja·rikgiparangna kraa ong·ja. Chasong damberang, walo tusimitingo ong·na kragijagipa nikgimin jumangrango pilakonde pangchaknabe. An·ching uarango bebera·simake dongaiachi, unon ja·gitotako man·ode, “JUMANG NIKSOABA TOL·ASA,” ine agangipa ong·paigen. Indakaona sokjana gita, namedake nikjumangsoaniko dakbo aro nikjumangengon, uarangni chong·motko u·ina on·china aro Isolni skao chu·sokgipa ong·china Una an·tangtangko pakwatbo aro Uo pangchakbo.

Cycling on the hills

Don’t underestimate the power of your doing, the power of your being, and the power of your having with your preparation. Focus on your abilities and depend on God.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

References:

  • Eastman Curtis, “Uncover the Destiny Hidden in Your Yeart” in Pursuing Your Life Dream. Published by: Ben Books, Secunderabad, @2020. Copyright: Eastman Curtis.
  • Clare Ukken, Lead You Way to Success. Published by: Pauline Sisters Bombay Society, Mumbai (400 050).
  • Shammi Sukh, “100 Thoughts to Motivate and Inspire” in Success Is Yours. Published by: Better Yourself Books, Mumbai (400 050).
  • Sue Augustine, “101 Ways to Make It Happen” in Turn Your Dreams Into Realities. Sue Augustine is also an author of When of Your Past is Hurting Your Present. Published by: Harvest House Publishers Eugene, Oregon, USA. 2nd Published by: Authentic Books, Secunderabad (500 003).
  • F.M. Britto, Keys to Success and Happiness. Published by: Better Yourself Books, Mumbai (400 050).
Early Schools and Literacy Works

Early Schools and Literacy Works

Early schooling was a day that started from Watrepara, their home, was one of great excitement. The parents had many misgivings, but the lads were highly elated because of their great adventure. After the years, Omed and Ramke decided to take Christianity as their religion and took baptism on Sunday, February 8, 1863, at Sukheswar Ghat, Gauhati. Time and again, both uncle and nephew approached to send them back to their people by writing an application for their discharge. At the outset, Colonel R. Campbell responded with expressions of interest in the undertaking. So seven of them—Omed, his wife, and three children and Ramke and Suban took a boat down the river and arrived at Goalpara on May 10, 1864.1

Their first endeavor was to gain the goodwill of their relatives—Reban, the first cousin, and Fokira, the second brother of Ramke, who was at Goalpara at that time. On explaining the object of their mission, Reban would have nothing to say to them; but Fokira was friendly and willing to help. So, it arranged that Ramke should open a school at Damra and Omed tour among the villages on the heights above. Then while a schoolhouse was building, they all went up to the hills. In a few days, Ramke returned to Damra, taking his youngest brother and two other boys with him as a nucleus for his school. So, in 1864 the first regular school started at Damra, where Ramke and Fokira look after it.

Six months have passed away since they first went up to Watrepara. They stayed there as long as they could, but at last, they have driven away. They turned their steps sorrowfully away and came down to the foot of the pass. Have they abandoned their purpose? Not at all! On the contrary, this spot had chosen skillfully to further their plan of campaign. Omed can hear them coming, and if he pleases, join them as they go by or wait and watch for their return. He has calculated well. All these must explain, and Omed loves nothing better than telling and commenting on his trust.2

Years go by since 1864 as they came down; it took more than three years to win his own people’s souls to Christ. Despised much hated and reckless situations people took into wrong ways, they ceased their wicked things. Later on, they made a fresh request to Dr. Bronson to Rajasimla and a letter signed by eight Garos representing different villages. With much gladness in his life, Dr. Bronson came down from Nowgong and arrived in the evening at Rajasimla on April 12, 1867. On the next day, he gave baptism to twenty-seven, of whom thirteen were women. Then, Dr. Bronson opened a school at Rajasimla on that occasion and appointed Fokira as a teacher. He soon had a class of seventeen young Garo men, a type of thirteen small boys and Garo girls. “But do you want your girls taught?” he was asked. “Yes, the girls as well as the boys,” Fokira replied. Here was the foundation which led the missionaries to say, “Other schools will follow, and we will soon have plenty of good Christian Garo teachers who will preach while we teach.”3

In the later year 1868, Ramke had 30 students, both young and old; Fokira (Ramke’s brother), who was in charge of Rajasimla School, had another student body of 13, including three girls.4 Since then, with the inspirational employees of the first educational fields, many schools were set up. Now, these institutions are extending, disciplining, and yielding as one of the role models of the Church. The schools are:

  • Rajasimla Junior Basic School (1872)
  • Rajasimla Govt. Middle English School (1914)
  • Adventist Medium English School (1954)
  • Konchil Apal Govt. Primary School (1958)
  • Rongdal Atimbo Govt. Primary School (1965)
  • Omed Memorial Higher Secondary School (1969)
  • Thangkan Memorial English School (1998)
  • Wari Govt. Primary School (1998)
  • Upper Rajasimla Govt. Primary School (1998)
  • Konchikol Apal Upgraded Upper Primary School (2001)
  • Mongsi Govt. Primary School and
  • New Rajasimla Govt. Primary School (2003)5

One fascinating wonder was happened to Dr. Stoddard and his wife at Goalpara. A Garo boy—Rudram and his mother had come to the station on foot in a single day from their village, a distance of twenty-five miles or more. She was a tall, strong, noble-looking woman. “This is my only son and child,” she said to Mrs. Stoddard. “I bring him to you that he may learn wisdom. We Garos know nothing, not even God, only devils.” Then, when asked to remain a few days, she replied: “By no means, my husband is lame and cannot wait on himself much. No one in our village now will even cook rice for him, for we have ceased to worship demons and worship Christ, and we receive great abuse from our neighbors and friends.” Then, at dawn, she was up and away.6

Early Literary Works
The attention was given to plans for educational work, and the Government sanctioned a grant of two hundred and fifty rupees to prepare and print Garo books. Also, a monthly contribution of fifty rupees was given to the school, now called “the normal class” at Damra, and fifty-two rupees for village schools. In reducing the Garo language to writing, the missionaries were free to choose between Bengali, already familiar to the Christian leaders as it used by both the Bengalis and the Assamese, and the Roman character, which would introduce them to the English vocabulary.7 In the early days of 1868, Dr. Bronson came again to Goalpara and stayed at Goalpara for a month, where he prepared a book entitled “Garo Primer.” Later on, with the help of William Carey of Assam (a linguist), again he prepared two books entitled, “A Reading Book” having of some sixty pages and “The First Catechism.”8

It was, therefore, a daily process for students in those schools to study and learn about Christian principles and the way to Christ. The education program in Garo Hills was a Government-cum-Missionary project. When a Garo teacher was sent to open a new village school, he was usually a convert, full of zeal and enthusiasm for propagating the Gospel. Through these mission schools, the Government knew that the Garos could bring under Government administration without blood-shed. As a result of introducing mission schools, there was an immense benefit for the neighboring Hindu villages. Another factor that made an unparalleled contribution towards Church growth during this period was the Garo leadership because the Garos, by nature, were brave and sturdy. During the early period, the leadership of the Church came from men who had served in the police and had become Christian missionaries, volunteered themselves, and sacrificed their lives to pass the Good News for the unreached people.9 Since then, the earlier educational status became one of the factors that led to the advancement of the Church.

One of the Primary teachers said, “Education is the main character for the cognitive process of changing the society and the Church without education no one could spring up and modernize the living conditions of humankind.” Thus, through this educational prospect, the lives of the people in the villages changed, and their lives impacted and prominently enlightened the next generations today.10

Slanting N. Sangma, a retired Headmaster of Rajasimla Junior Basic School, once commented, “All the developments and social changes would not be possible if there were no educational system at Rajasimla.” “Today, our children have an opportunity to take an admission in the schools and mold themselves to be the leaders for tomorrow,” he added. Thus, these schools are effectively attending to the upcoming generations, enabling them to be capable enough to become future leaders for the community life of the Church and society.11

General View
The early schools and literary works have been discussed extensively. From the start, there were a lot of outcomes, which produced the sources of life in a new front and developed into the most abundantly planted green trees. In that generation, people from near and far sought to understand the true purpose of education. Their success was a result of their zeal and enthusiasm for learning. Therefore, the Garos could not forget those beloved individuals such as David Scott, Francis Jenkins, Dr. Bronson, Dr. Stoddard, and his wife, as well as many “others” whose labor helped the Garos become wise and enlightened. The Garos left their savage habits in the mountain ranges as a result of their efforts to improve their well-being, and they now serve as blessing showers.

 

References:

You Are Important!

You Are Important!

Before others, everyone aspires to be a good person. Thinking about being a good person may be quite simple to say, but who can think and say, “I don’t want to be a good person.” More than six million people live on the planet at any given time. Everyone ought to have heard the Good News if they wanted to be an honest and decent person. Because they were unaware that Jesus can give them eternal life, people in the world struggle greatly to recognize the good people. Because evil still exists in the world today, even those who have heard the gospel have a hard time being good people.

The Bible instructs us, “Finally, all of you, be like-minded and sympathetic, love as brothers, be tender-heart and humble” (1 Peter 3:1). 3:8). As a result, you have a role to play in introducing Jesus to more people. Regardless of where you are or where you are in the world, God is still guiding you there.

It doesn’t matter if you are serving the Lord your God where he has placed you—across the street or the ocean—as long as you are making use of your talents and skills. Following Jesus’ example will help you to adjust if you are traveling to a place where the population is different from yours, and you will hopefully have a positive experience. You will accomplish your objectives in this way.

Child getting brown stones from white

Just Be You

Sometimes as I am walking down the street, I ponder great heroes who have shown themselves in various guises. I looked up to people like Terry Law, R. W. Shambach, the Apostle Paul, Smith Wigglesworth, Kathryn Kuhlman, and others are examples. As they begin to consider all possibilities, they experience encouragement rather than discouragement. I believed that I would never be able to preach like Shambach or even D.L. Moody for the rest of my life or be like them in any other way. But at least I could try, and trying is never a bad thing. “For even hereto were ye called: for Christ also suffered for us, leaving us an example, that we should follow his steps,” the apostle Peter once stated” (1 Peter 2:21).

We can envision how drastically different our lives would be. Our God uses the best of everything to create us. That is how we can appreciate the beauty of the world around us. In Psalm 46:10, God commands, “Be still, and know that I am God.” He understands that in order to clearly hear his voice and receive divine guidance, we must experience stillness. Imagine how much more adept we would be at identifying our true life purpose. In our busy schedules, we occasionally need to take a breather and even pause. Your strength, according to the Bible’s Isaiah 30:15, is found in confidence and quietness.1

male employee raising hand

Although I don’t believe we need another apostle in this place, we do need to emulate him. Similarly, our God exactly raises us to serve the function for which He called each of us. We are the ones who must complete the tasks at hand right now. If the All-Powerful calls us to carry out his own work, the call will be so passionate that it may cause our hearts to burn from the inside out. So, embody who God created us to be and fulfill the tasks He has given us. All types of people are needed by God.

Pursuing Your Life Dream author Eastman Curtis wrote in his book that “you cannot put any pressure on a broken foot, and you cannot do that with someone unfaithful. A tooth that is rotten or has broken will snap or crack if you start to apply pressure to it. You cannot lean on an unfaithful person, and man, does it hurt. God seeks partners in which He can have faith. He won’t give you greater things if He notices that you are unfaithful in the little things. You must fulfill the calling that God has placed on your life. Don’t try to carry out someone else’s duties. That is not how it operates. You have a gift that is solely God’s. For you, it is intended.”

God bless you!

To know more about:

  1. Sue Augustine, “101 Ways to Make It Happen”, in Turn, Your Dreams into Realities. Secunderabad: Authentic Books, 2008.
Monja Masuri─Rajasimla

Monja Masuri─Rajasimla

It was originally called “Monja Monsori.” The modern hamlet of Rajasimla was given this name when it became the first Christian settlement on Garo land. The Bodo (or Katchari) tribe is said to have been the first to settle in this region. When they ultimately fled and abandoned the town, the man-eating tigers continued to visit it. It seems that the area was left vacant and grew a dense forest.

The Bodos
The Bodo people of Assam, Meghalaya, and Bangladesh speak Tibeto-Burman languages. The Bodo, Assam’s biggest minority community, live mostly in the northernmost portions of the Brahmaputra River Valley. Despite their previous involvement in shifting cultivation, the bulk of them are now permanent farmers. The Bodo people are divided into various tribes. Their eastern tribes are the Dimasa (or Hill Kachr), Galong (or Gallong), Hojai, Lalung, Tippera, and Moran, while their western tribes are the Ctiy, Plains Kachr, Rbh, Gro, Mech, Koch, Dhiml, and Jaijong. Until before 1825, the Bodo constituted the majority in Assam. In the late twentieth century, it was believed that there were around 2.2 million speakers of Bodo languages in India.

Some Practices among the Garos
Among the Gāro, the village headman is usually the husband of the heiress, the senior woman of the landowning lineage. He transmits his headman’s office to his sister’s son, who marries the headman’s daughter (the next heiress). The lineages of the male headmen and the female heiresses are thus in perpetual alliance. Political title and land title are both transmitted matrilineally, one through one lineage, the other through the other. There are a dozen subtribes, with varying customs and dialects, but all are divided into matrilineal clans. Marriages involve members of different clans. Polygamy is practiced. A man must marry his wife’s father’s widow, who is in such cases the husband’s father’s sister, actual or classificatory. Such a wife takes precedence over her daughter, to whom the husband is already married. A man’s sister’s son, called his nokrom, stands therefore in intimate relationship to him, as the husband of one of his daughters and ultimately of his widow and the vehicle through which his family’s interest in the property of his wife is secured for the next generation, for no male can inherit property.12

Naming as ‘Monja Monsori’
Bodos referred to the location as “Monja Monsori” in their native tongue. They gave it that name because it was said that a Garo woman who lived nearby hid her brass gong underwater in a deep pool out of fear that someone would steal it. But when she laboriously checked it again a few months later, she was shocked to discover that she could not locate it. As a result, the Boro people often say “Monja,” which is equivalent to the Garo “Manja” and means “Don’t get.” “Monsori” (Galor “Muni donga” equivalent) denotes the presence of a magic charm or spell. Because of this, “Monja Monsori” in Boro means “you won’t get anything if it’s hidden under this pool; there’s some magic char or spell.”13

Ran Mari
“Ran Mari” was actually “Rowmari,” the name of a village close to “Monja Monsori” that was later renamed “Raj Simina” or “Raja Simina,” and eventually became known as “Rajasimla.” This location was on the ancient footpath that led to the Matchokgre Hills’ Watrepara and Dambora villages. Rev. and Mrs. Bronson traveled to Rajasimla with two elephants donated by Campbell, a former British deputy commissioner sent to Goalpara, specifically for the journey to open the first-ever Christian church to be built on Garo soil.

Raj Simda
The border of the Bijni Kings’ kingdom was actually called “Raj Simina” or “Raja Simina.” Because the Bijni kings planted those “simul trees” or “silk-cotton trees,” “Bombax malabaricum” to mark their territory as their borders, this village later became known as “Raja Simula,” meaning “The King’s Simul Tree,” after the simul tree that stood there. This makes it clear that Bijni’s kingdom did not extend outside of this location to the hills. In the end, the village was given the name “RAJASIMLA” in the years following the founding of the Christian Church. Today, one of the sites contains a memorial made of a Simul tree stump.

Cotton Tree Stamp

“O God my Father, just as the cotton silk of this tree is blown away in different directions, so also let your Gospel spread to every corner of the Garo land and to all over the world.”

 

Contact Us